Kompozytorzy

Aranżacje dla: Fortepian

Kompozycja: Wariacje Goldbergowskie

Kompozytor: Bach Johann Sebastian

Aranżer: Busoni Ferruccio

Ścignij darmowe partytury:

Complete. For Piano (Busoni). Complete Score PDF 4 MBComplete. For Piano (Busoni). Complete Score PDF 5 MB
Wikipedia
Wariacje Goldbergowskie – utwór Johanna Sebastiana Bacha (BWV 988), napisany na klawesyn, ale często wykonywany też na fortepianie.
Utwór składa się z Arii i 30 wariacji, opartych na jej schemacie harmonicznym, wykorzystujących przeróżne formy muzyczne, w tym różne tańce oraz skomplikowane i kunsztowne formy polifoniczne, jak fugetta i różne rodzaje kanonów – od kanonu w unisonie, poprzez wszystkie interwały aż do kanonu w nonie. Cykl kończy Aria da capo w pierwotnej wersji.
Utwór powstał około roku 1741 dla hrabiego Hermana Karla von Keyserlinga i wykonywany był przez Johanna Gottlieba Goldberga (muzyka hrabiego i ucznia Bacha), od którego wariacje wzięły swą nazwę. Według biografii Bacha napisanej przez Johanna Nikolausa Forkela, utwór miał służyć jako „lekarstwo” na bezsenność hrabiego. Było to najprawdopodobniej dzieło, za które Bach otrzymał największe wynagrodzenie.
Bach umieścił Wariacje Goldbergowskie w czwartym i ostatnim zeszycie cyklu Clavier-Übung.
Bach zawsze przejawiał zainteresowanie numerologią, co miało wyraźny wpływ na jego kompozycje.
Podstawę wariacji stanowi Aria. Jej plan harmoniczny jest podstawą wszystkich wariacji. Temat Arii zawarty jest w głosie basowym, co jest niczym innym jak nawiązaniem do barokowego ostinato (przykładem podobnym może być Bachowska Passacaglia c-moll). Bas jest jedyną rzeczą łączącą wariacje w całość. Każda wariacja ma swój charakterystyczny motyw – w większości jest on różny od Arii pod względem dynamicznym, agogicznym i fakturalnym. Całość zamyka Aria da capo.
Każda z wariacji napisana jest z zachowaniem proporcji i symetrii. Wariacje są ułożone trójkami. W każdej z nich pierwsza wariacja ma charakter tańca, druga jest wariacją wirtuozowską, natomiast ostatnia jest kanonem. Wśród tańców możemy wyróżnić: poloneza, passepied, gigę, fughetto, sarabandę, uwerturę, quodlibet. Wariacje wirtuozowskie ułożone są według stopnia trudności – od najprostszej do najtrudniejszej. Bach stosuje tu rozmaite techniki klawesynowe – pasaże, gamy, bogatą ornamentykę, dwudźwięki, skomplikowane rytmy, złożoną polifonię. Również kanony ułożone są według pewnej reguły. Pierwszy kanon jest w interwale prymy, drugi w interwale sekundy i tak aż do 9. kanonu w nonie (wariacja 27).
Wariacje pierwsza i ostatnia również mają charakter symboliczny, odnosząc się do unii polsko-saskiej (Bach pragnął zostać nadwornym kompozytorem króla Augusta II Mocnego) – wariacje otwarte są polonezem, a zamyka je quodlibet tańców niemieckich.
Aria
Aria jest sarabandą w metrum 3/4 i opiera się na bogato zdobionej melodii w najwyższym głosie. Francuski styl ornamentyki świadczy, iż ozdobniki są integralną częścią melodii. Jednak niektórzy wykonawcy (Wilhelm Kempff) nie wykonują wszystkich ornamentów i pozostawiają temat w suchej formie.
Wariacja 1
Wariacja ta wydaje się być polonezem. Świadczy o tym metrum rytmu poloneza w partii lewej ręki, który można zaobserwować w Preludium As-dur z I tomu Das Wohltemperiete Klavier. Wariację charakteryzują szybkie progresyjne pochody gamowe i pasażowe oraz liczne imitacje w obu głosach. Metrum 3/4, zauważalne są liczne synkopy i skoki melodii o interwały seksty, septymy i nony.
Wariacja 2
Jest to prosta 3 głosowa imitacja ze stałym progresyjnym basem i wyraźnym muzycznym dialogiem między dwoma wyższymi głosami. Wariacja jest niemal kanonem. Każdy z dwóch członów wariacji kończy się alternatywną repetycją.
Wariacja 3
Pierwszy ze ścisłych kanonów w prymie. Dwa wyższe głosy pozostają w kanonie, natomiast trzeci – najniższy – głos jest wypełnieniem harmonicznym (opiera się na 2 członach – wyraźny rytm trójkowy lub szereg szesnastek). Metrum 12/8 i wspomniane grupy trójkowe mogą sugerować, iż wariacja jest jakimś rodzajem tańca.
Wariacja 4
Passepied oparte na swobodnej imitacji. Utwór mimo taneczności posiada wyraźną fakturę akordową – 3 głosy tworzą piony harmoniczne. Bas zawiera melodię Arii.
Wariacja 5
Wariacja wyraźnie wirtuozowska. Jest pierwszą z cyklu 2 głosowych wariacji, gdzie Bach stosuje technikę krzyżowania rąk. Taki sposób grania jest dość prosty i efektowny na 2 manuałowym klawesynie. Niestety, jest niezwykle trudny i uciążliwy na fortepianie. Metrum 3/4 – jeden z głosów prowadzi linię melodyczną złożoną z szybkich przebiegów szesnastkowych, podczas gdy drugi głos ma akompaniament. Po kilku taktach następuje wymiana melodii między głosami.
Wariacja 6
Szósta wariacja jest kanonem w sekundzie. Wariacja oparta jest o spadającą skalę w metrum 3/8. Kanon oparty i spadające skale daje brzmieniowy efekt zwiększenia ilości głosów i nadaje wariacji niezwykły pęd.
Wariacja 7
W swojej własnej kopii Wariacji Bach pisze, iż ten taniec w metrum 6/8 powinien być traktowany jako Giga (tempo i charakter Gigue). Wielu wykonawców nie stosuje się do tej adnotacji i wykonują ją jako sarabandę lub sicilianę – znacznie wolniej, majestatyczniej. Obie wersje są równie ciekawe – zarówno powolne (Glenn Gould, Wilhelm Kempff, Angela Hewitt), jak i stylowe (Murray Perahia). Wariację wyróżnia wyraźny synkopowany rytm i bogata ornamentacja.
Wariacja 8
Kolejna z cyklu 2 głosowych wariacji wymagających krzyżowania rąk. Metrum 3/4. Bardzo szybka, jedna ręka gra pochody pasażowe ósemkami podczas gdy druga ma również pasaże, ale w wartościach 2 razy mniejszych i pasaż biegnie w przeciwnym kierunku. Jeżeli odpowiednio ustali się kontrast między rękoma, efekt echa, który wtedy powstaje jest niesamowity.
Wariacja 9
Kanon w tercji. Metrum 4/4. Po raz pierwszy linia basu jest bardzo rozbudowana i może śmiało kontrapunktować z pozostałymi głosami. Ta krótka wariacja (16 taktów) grana jest z reguły wolno, lecz nie można odmówić piękna koncertowemu wykonaniu jej przez Goulda (koncert w Moskwie)
Wariacja 10
Fughetta z licznymi ozdobnikami.
Znajomość Wariacji jest podstawą wiedzy każdego muzyka i od lat cieszą się popularnością wśród wykonawców i odbiorców. Do największych wykonań klawesynowych można zaliczyć nagrania takich mistrzów jak Wanda Landowska, Karl Richter, Trevor Pinnock, Ton Koopman, Gustaw Leonhart, Pierre Hantai, a do nagrań fortepianowych – nagrania Glenna Goulda, Murraya Perahii, Tatiany Nikołajewej, Wilhelma Kempffa i Lang Langa. W Polsce natomiast, utwór ten został nagrany przez pianistkę Bronisławę Kawallę.
Dokonano też licznych transkrypcji na trio smyczkowe, orkiestrę, organy, gitarę.
Wariacje Goldbergowskie są obok Beethovenowskich Wariacji na temat Diabellego najwspanialszym przykładem formy wariacyjnej w historii muzyki. Ich różnorodność, barwność, niezwykle przemyślana koncepcja dzieła, zastosowanie najtrudniejszych technik zarówno kompozytorskich, jak i wykonawczych oraz ogrom swobody, jaki Bach zostawia przyszłym wykonawcom, sprawia, iż utwór ten jest fundamentem muzycznej kultury Europy i wywarł wpływ na generacje kompozytorów i wykonawców od klasycyzmu po muzykę XXI wieku.