Klawesyn Solo
Klawesyn + ...
Dla początkujących
Kompozytorzy

Grażyna Bacewicz

Wszystkie Kompozycje

Kompozycje dla: Klawesyn

Wikipedia
Grażyna Bacewicz (ur. 5 lutego 1909 w Łodzi, zm. 17 stycznia 1969 w Warszawie) – polska kompozytorka i skrzypaczka.
Urodziła się w polsko-litewskiej rodzinie o tradycjach muzycznych. Jej ojciec i dwaj bracia byli również kompozytorami. Ojciec Vincas (Wincenty; 1875−1952) i brat (Vytautas; 1905−1970), używali nazwiska Bacevičius i uważali się za Litwinów. Matka Maria Modlińska (córka Stanisława i Natalii de domo Zdzitowieckiej, zm. w Warszawie w 1958) była Polką. Pozostała trójka dzieci uważała się za Polaków. Drugim bratem był kompozytor i rektor Akademii Muzycznej w Łodzi Kiejstut Bacewicz. Oprócz braci miała jeszcze siostrę, poetkę i dziennikarkę Wandę. Mężem Grażyny Bacewicz był lekarz internista, profesor Akademii Medycznej w Warszawie – Piotr Andrzej Biernacki (1903–1963). Ich jedynym dzieckiem jest malarka i poetka Alina Biernacka.
Grażyna Bacewicz studiowała w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie pod kierunkiem Kazimierza Sikorskiego (kompozycja) i Józefa Jarzębskiego (skrzypce), a także Józefa Turczyńskiego (fortepian).
Wkrótce zaczęła odnosić sukcesy jako kompozytorka (pierwsze nagrody) i skrzypaczka (1935 pierwsze wyróżnienie na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego). Występowała w Polsce i za granicą; przed II wojną światową odbyła liczne podróże artystyczne do Francji, Hiszpanii i krajów bałtyckich, po II wojnie do Belgii, Czechosłowacji, ZSRR, Rumunii, na Węgry i ponownie do Francji (1946 w Paryżu wykonała I Koncert skrzypcowy K. Szymanowskiego pod dyr. P. Kleckiego). Jej grę cechowały: nieskazitelnie czysta intonacja, precyzja rytmiczna oraz wyczucie formy utworu i jego stylu, niezawodna pamięć muzyczna, inteligencja i finezja interpretacji, a także łatwość techniczna. Wykonywała publicznie nie tylko swoje utwory skrzypcowe, ale niekiedy i fortepianowe (m.in. II Sonatę).
W latach 50. rzuciła karierę koncertową i poświęciła się głównie komponowaniu. Przez wiele lat tworzyła w stylu neoklasycznym (najczęściej pojawiał się wtedy w jej twórczości cykl sonatowy), potem przechodziła stopniowo ku muzyce bardziej ekspresyjnej. Przez różnorodną fakturę utworów, klarowność i logikę wypowiedzi zdobyła trwałą pozycję w klasycznym repertuarze koncertowym.
Zajmowała się także pedagogiką: w roku akademickim 1934/35 i 1945/46 wykładała harmonię, kontrapunkt i solfeż oraz prowadziła klasę skrzypiec w konserwatorium w Łodzi, od 1966 aż do śmierci prowadziła klasę kompozycji w PWSM w Warszawie. Brała czynny udział w życiu organizacyjno-muzycznym, m.in. zasiadając w jury polskich i zagranicznych konkursów wykonawczych i kompozytorskich (Poznań, Paryż, Moskwa, Liège, Neapol, Budapeszt). W latach 1955–57 i 1960–69 pełniła również funkcję wiceprezesa Związku Kompozytorów Polskich.
Początkowo gry na fortepianie i skrzypcach uczył ją ojciec – Vincas Bacevičius (Wincenty Bacewicz). Od 1919 kontynuowała edukację muzyczną w Konserwatorium Muzycznym Heleny Kijeńskiej-Dobkiewiczowej w Łodzi, gdzie kształciła się w zakresie gry na skrzypcach, fortepianie oraz teorii muzyki, chodząc jednocześnie do gimnazjum humanistycznego Janiny Pryssewiczówny.
W 1923 wraz z całą rodziną przeniosła się do Warszawy. Od 1924 uczęszczała do Konserwatorium Warszawskiego. Studiowała kompozycję w klasie Kazimierza Sikorskiego, grę na skrzypcach pod kierunkiem Józefa Jarzębskiego i grę na fortepianie u Józefa Turczyńskiego. Równocześnie podjęła studia filozoficzne na Uniwersytecie Warszawskim, z których jednak po półtora roku zrezygnowała. Przerwała także dalszą naukę gry na fortepianie. W 1932 ukończyła Konserwatorium, uzyskując dwa dyplomy – z gry na skrzypcach i kompozycji.
W tym samym roku dzięki hojności Ignacego Jana Paderewskiego otrzymała stypendium na studia kompozytorskie w École Normale de Musique w Paryżu, które odbyła w latach 1932–1933 pod kierunkiem Nadii Boulanger. Uczęszczała tam również na prywatne lekcje gry na skrzypcach do Andre Toureta. Ponownie wyjechała do stolicy Francji w roku 1934, aby kształcić się u węgierskiego skrzypka – Carla Flescha.
Jako solistka zaczęła odnosić sukcesy już w 1935, kiedy otrzymała pierwsze wyróżnienie na I Międzynarodowym Konkursie Skrzypcowym im. Henryka Wieniawskiego w Warszawie. W latach 1936–1938 współpracowała z warszawską Orkiestrą Polskiego Radia, zorganizowaną przez Grzegorza Fitelberga, w której grała partię pierwszych skrzypiec. Praca w orkiestrze dała jej możliwość wzbogacenia wiedzy w zakresie instrumentacji. Przed II wojną światową również wiele koncertowała – często wspólnie z bratem Kiejstutem, znanym pianistą – w wielu krajach, m.in. na Litwie, we Francji i Hiszpanii. Podczas okupacji niemieckiej występowała na koncertach konspiracyjnych i koncertach Rady Głównej Opiekuńczej. Po wojnie kontynuowała działalność koncertową do 1953. Dawała recitale w Belgii, Czechosłowacji, ZSRR, Rumunii, na Węgrzech i we Francji.
Równocześnie w 1945 podjęła pracę w Państwowym Konserwatorium Muzycznym (obecnie: Akademii Muzycznej) w Łodzi, gdzie wykładała przedmioty teoretyczne i prowadziła klasę skrzypiec. W latach 50. poświęciła się prawie wyłącznie kompozycji i nauczaniu. Od 1966 (od 1967 jako profesor zwyczajny) aż do śmierci pracowała w Państwowej Wyższej Szkole Muzycznej w Warszawie, prowadząc klasę kompozycji. Ponadto często brała udział – jako juror – w konkursach skrzypcowych i kompozytorskich, m.in. w Liège, Paryżu, Moskwie, Neapolu, Budapeszcie, Poznaniu i Warszawie.
Została pochowana na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera 32A-3-8).
Grażyna Bacewicz należała do licznej grupy polskich kompozytorów z lat międzywojennych i powojennych tworzących w stylu neoklasycznym. Nigdy natomiast nie ugięła się i nie skomponowała utworu socrealistycznego. Znakomity warsztat zawdzięczała w dużej mierze studiom u Nadii Boulanger, co wykorzystywała umiejętnie w swojej obfitej i różnorodnej twórczości.
Jako wykształcona i koncertująca skrzypaczka szczególną uwagę poświęciła muzyce na skrzypce oraz inne instrumenty smyczkowe. Była autorką siedmiu koncertów skrzypcowych, dwóch koncertów wiolonczelowych i koncertu altówkowego. Napisała także siedem kwartetów smyczkowych, pięć sonat na skrzypce i fortepian oraz dwie sonaty na skrzypce solo.
Przynajmniej niektóre z tych kompozycji, obok kilku innych dzieł kameralnych, a także symfonicznych, konkurują do dzisiaj na estradach koncertowych z pełnym powodzeniem. W historii muzyki – co najmniej polskiej – uważana jest za pierwszą kobietę, której udało się wejść do grona kompozytorów zaliczanych do wybitnych.
Bacewicz pisarstwem zajmowała się w latach 60. Jest autorką powieści kryminalnej pt. Sidła (Państwowe Wydawnictwo Muzyczne, Kraków 2018), tomiku opowiadań Znak szczególny (Czytelnik, Warszawa 1970; II wyd.: 1974), oraz kilku pozostających w rękopisie powieści i nowel.
orkiestrowe
(wyróżnienie Towarzystwa Wyd. Muzyki Pol., Warszawa 1936)
(wyróżnienie na Konkursie Kompoz.im. K. Szymanowskiego 1948)
(Nagr. Państwowa III st. 1950)
(nagr. MKiS 1955)
(III nagr. Międzynarod. Trybuny Kompozytorów UNESCO, Paryż 1960)
(nagr. II st. MKiS 1962)
Ponadto dla Polskiego Radia:
na instrumenty solowe i orkiestrę
(nagr. MKiS 1955)
(II nagr. na II Konkursie Kompoz. im. F. Chopina 1949)
(Nagr. Państwowa II st. 1952)
(nagr. Rządu Belgijskiego i złoty medal na Międzynarodowym Konkursie Kompozytorskim im. Królowej Elżbiety Belgijskiej, Bruksela 1965)
kameralne
(nagr. MKiS 1955)
(I nagr. na Międzynarod. Konkursie Kompoz., Liège 1951, Nagr. Pań stwowa II st. 1952)
(II nagr. na Międzynarod. Konkursie Kompoz., Liège 1956)
(nagr. Paryż 1933)
(nagr. Towarzystwa Wyd. Muzyki Pol., Warszawa 1936)
(transkrypcja IV cz. Sonaty da camera na skrz. i fort.) (1945)
na skrzypce i fortepian
(nagr. na Festiwalu Muzyki Pol. 1951, Nagr. Państwowa II st. 1952)
na instrumenty solo
skrzypcowe
fortepianowe
(III nagr. na II Konkursie Kompoz. im. F. Chopina 1949)
(III nagr. na II Konkursie Kompoz. im. F. Chopina 1949)
na inne instrumenty
pieśni na głos solo i fortepian
(nagr. na Konkursie ZKP W 100. rocznicę śmierci A. Mickiewicza)
na głosy solowe, chór i orkiestrę
(wyróżnienie na Między narod. Olimpijskim Konkursie Sztuki, Londyn 1948)
(nagranie Polskie Radio 1960)
Rękopisy utworów Bacewicz znajdują się w Zakładzie Zbiorów Muzycznych Biblioteki Narodowej w Warszawie.
Z okazji setnej rocznicy urodzin artystki, rok 2009 w polskiej muzyce ogłoszono Rokiem Grażyny Bacewicz, a Poczta Polska wprowadziła do obiegu znaczek, na którym umieszczono fotografię artystki.