Fortepian Solo
Fortepian + ...
Dla początkujących
Kompozytorzy

Aleksander Tansman

Wszystkie Kompozycje

Kompozycje dla: Fortepian

według popularności
20 Pièces faciles sur des mélodies populaires polonaises3 Études transcendantes4 Danses miniatures7 PréludesPetite suite (Petite Suite)Sonatine (Sonatina)Violin Sonata No.2 (Skrzypce Sonata nr 2)
Wikipedia
Aleksander Tansman (ur. 11 czerwca 1897 w Łodzi, zm. 15 listopada 1986 w Paryżu) – polski kompozytor, pianista-wirtuoz i dyrygent żydowskiego pochodzenia.
Jego rodzice pochodzili z rodów żydowskich wywodzących się z dawnego Wielkiego Księstwa Litewskiego: ojciec Mosze Tancman – z Pińska, matka Chana Gurwicz – z Pińska. Dziadek Leon Gurwicz był uczonym oraz tajnym radcą dworu cesarskiego z prawem do tytułu szlacheckiego.
W domu rodzinnym rozmawiano przede wszystkim w języku polskim oraz francuskim (rodzice byli frankofilami). Tansman rozpoczął edukację w Łodzi w gimnazjum z wykładowym językiem polskim. Lekcje muzyki pobierał w szkole Nauma Podkaminera (ucznia Mikołaja Rimskiego-Korsakowa), u Karola Ludschga, Sandora Vasa i Wojciecha Gawrońskiego. W młodości przyjaźnił się z Julianem Tuwimem i Pawłem Kleckim. Tu też występował w Łódzkiej Orkiestrze Symfonicznej pod dyrekcją Tadeusza Mazurkiewicza. Od 1915 roku kontynuował edukację w Warszawie. Teorię muzyki studiował u Piotra Rytla, kompozycję u Henryka Melcera-Szczawińskiego i prawo na Uniwersytecie Warszawskim. Z początkiem listopada 1918 brał udział w studenckich manifestacjach patriotycznych i wstąpił do Legii Akademickiej, w większości z udziałem członków POW, przeformowanej w regularny pułk piechoty. W styczniu 1919 roku Tansman wygrał pierwszy w niepodległej Polsce konkurs kompozytorski i w następnych miesiącach dał szereg koncertów w Warszawie. Zwycięskie dzieło, Romans na skrzypce i fortepian, opublikowane zostało nakładem wydawnictwa Gebethner i Wolff.
Jesienią 1919, otrzymawszy wizę wyjazdową przyznaną przez premiera Ignacego Jana Paderewskiego, wyjechał do Paryża, gdzie za namową swych mistrzów, w tym Zdzisława Birnbauma, pragnął kontynuować i rozwijać karierę artystyczną. Z Paryżem związał się na całe życie. W latach II wojny światowej wraz z rodziną z powodu zagrożenia Zagładą przebywał w Stanach Zjednoczonych (Los Angeles). Do Francji wrócił w 1946 roku. Jako kompozytor zdobył prawdziwie globalne uznanie. Przez całe życie koncertował również jako pianista i dyrygent w Europie, Ameryce Północnej i na Dalekim Wschodzie.
Odchodząc od wpływów neoromantyzmu – szczególnie afirmowanych w tradycji niemieckiej – i zwracając się ku tradycji romańskiej, Tansman stał się „pierwszym w dziejach polskiej muzyki kompozytorem, łączącym jawną orientację klasyczną z tak szerokim rozmachem i dorobkiem”. Był współtwórcą i jednym z najwcześniejszych oraz najwybitniejszych przedstawicieli neoklasycyzmu w muzyce światowej, obok Igora Strawińskiego, Dariusa Milhaud, Paula Hindemitha, Francisa Poulenca czy Alfredo Caselli. Należał też do najbardziej cenionych reprezentantów międzynarodowej grupy muzycznej École de Paris, obok Bohuslava Martinů, Tibora Harsányi’ego, Aleksandra Czeriepnina, Marcela Mihalovici, Sergiusza Prokofiewa. Obok Karola Szymanowskiego, Tansman był „w istocie pierwszym kompozytorem, który związał polską muzykę z nowym, dwudziestowiecznym językiem kompozytorskim. Już w 1915 roku stosował technikę politonalną (Album polski na fortepian)”.
Sława, jaką Tansman zdobył już w latach dwudziestych, przyczyniła się do podniesienia rangi kultury polskiej na świecie. Tradycje wieków rozwoju europejskiej muzyki, nawiązania do gatunków chopinowskich (np. mazurki, nokturny), folkloru polskiego, jak też tradycji żydowskiej, daleko-wschodniej i amerykańskiej, łączą się w muzyce Tansmana z nowoczesnością i najnowszymi osiągnięciami w dziedzinie kompozycji. Stosował m.in. tylko jego muzyce właściwy akord – poliharmoniczne współbrzmienie zwane „drapaczem chmur” – i wprowadził całkowicie indywidualny sposób kształtowania formy. Jego twórczość wyróżniała się nowatorstwem i oryginalnością języka muzycznego, zarówno na tle środowiska paryskiego i europejskiego neoklasycyzmu, jak też rodzimych, polskich dokonań. Dorobek Tansmana jest obfity i wszechstronny. Był bardzo cenionym mistrzem instrumentacji, kompozytorem muzyki symfonicznej, chóralno-orkiestrowej, scenicznej, kameralnej, fortepianowej, gitarowej – wykonania jego utworów na świecie sięgały niekiedy nawet 500 rocznie.
W latach 1932–1933 Tansman odbył artystyczne tournée dookoła świata, podczas którego honorowany był osobiście, m.in. przez Mahatmę Gandhiego czy cesarza Japonii Hirohito, który nadal mu medal Jiji Shimpo „w uznaniu wybitnego wkładu do sztuki światowej”. Wówczas Tansmanowi przyznano również godność honorowego samuraja, w dowód czego otrzymał miecz i dożywotnie prawo do pogrzebu na koszt państwa japońskiego.
W 1945 roku muzyka Tansmana do filmu Paris Underground Gregory Ratoffa, otrzymała nominację do Oscara. Był to pierwszy polski kompozytor wyróżniony przez hollywoodzką Akademię Filmową w kategorii „original music”.
Kompozycje zamawiali u niego m.in. UNESCO (np. Tombeau de Chopin, 1949), Radio France (np. opera Le Serment, 1953, Musique à six, 1977), Opera Nicejska (balet Zmartwychwstanie, 1962), Agencja Radia i Telewizji Francuskiej R.T.F. (np. VIII Kwartet smyczkowy, 1956, Koncert na klarnet i orkiestrę, 1957, Symfonia kameralna, 1960, Concertino na flet i orkiestrę, 1968), Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Biennale w Wenecji (balet Les Habits Neufs du Roi, 1959), Filharmonia w Rotterdamie (Hommage à Erasme de Rotterdam, 1969), Fundacja Forda w Nowym Jorku (Capriccio, 1954), francuskie Ministerstwo Kultury (np. opera Georges Dandin, 1974, Dziesięć przykazań, 1979). Jednym z przejawów uznania były także bliskie stosunki, jakie utrzymywał z takimi znakomitościami jak m.in. Maurice Ravel, André Gide, Jean Cocteau, Charlie Chaplin, Alban Berg, Arnold Schönberg, George Gershwin, Albert Einstein, Charles Laughton, Dmitrij Mereżkowski, Alejo Carpentier, Lion Feuchtwanger, Julien Duvivier, Franz Werfel, Aldous Huxley, Béla Bartók, Edward G. Robinson, Tomasz Mann, Emil Ludwig, Aaron Copland, Vladimir Jankélévitch, Salvador de Madariaga. Owocem przyjaźni z Igorem Strawińskim była ceniona monografia autorstwa Tansmana: Igor Stravinsky (1948).
Dzieła Tansmana wykonywali m.in. dyrygenci Tullio Serafin i Arturo Toscanini oraz Siergiej Kusewicki, Leopold Stokowski, Willem Mengelberg, Pierre Monteux, Henry Wood, Hermann Abendroth, Walther Straram, Erich Kleiber, Otto Klemperer, Emil Młynarski, Grzegorz Fitelberg, Dimitri Mitropoulos, Jascha Horenstein, Eugene Ormandy, Charles Bruck, Bruno Maderna, Jean Fournet, André Cluytens, Rafael Kubelik, Stanisław Wisłocki, Renard Czajkowski, Jerzy Maksymiuk, Wojciech Michniewski, Krzysztof Penderecki. Jego utwory grały najsławniejsze zespoły, wprowadzali je na estrady pianiści: Walter Gieseking, José Iturbi, Henri Gil-Marchex, Jan Smeterlin, Mieczysław Horszowski, Henryk Sztompka, Zbigniew Drzewiecki, Arturo Benedetti Michelangeli. Śpiewali je: Maria Freund, Jane Bathori, Stanisława Korwin-Szymanowska, Maria Sartova, Halina Szymulska. Wykonywali je gitarzysta: Andrés Segovia, skrzypkowie: Bronisław Huberman, József Szigeti, Jascha Heifetz, Héléne Jourdan-Morhange, Irena Dubiska, Henry Temianka, wiolonczeliści: Pablo Casals, Grigorij Piatigorski, Gaspar Cassado, Maurice Marechal, Enrico Mainardi, Kazimierz Wiłkomirski.
W 1977 roku, w dowód uznania jego wkładu do kultury Europy, jako pierwszy polski artysta Tansman otrzymał (po Dymitrze Szostakowiczu) fotel Królewskiej Akademii Nauk, Literatury i Sztuki w Brukseli, której członkami byli także m.in. Gioacchino Rossini, Giuseppe Verdi, Johannes Brahms, Ferenc Liszt, Manuel de Falla, Florent Schmitt, Maurice Ravel, Igor Strawiński, Franco Alfano, Jean Sibelius, Darius Milhaud, Benjamin Britten, Olivier Messiaen. W 1979 roku Związek Kompozytorów Polskich przyznał mu członkostwo honorowe, a Akademia Muzyczna w Łodzi – tytuł doctora honoris causa (1986).
Wspominając Aleksandra Tansmana, Marian Fuks zapisał: „Do ostatnich dni życia cechowała go, a znałem go osobiście od wielu lat, ogromna witalność i radość życia. Był ciągle aktywny i pełen uroku. Nie był nigdy sędziwy, po prostu miał sporo lat. [...] Mimo iż ogromnie dużo pracował, tworzył i koncertował – Tansman nie był ascetą. Kochał życie i kobiety”.
W 1924 roku Tansman poślubił Annę Eleonorę Brociner, pochodzącą z rumuńsko-szwajcarskiej rodziny (jej stryj był sekretarzem królowej Elżbiety). Rozwiedli się w 1932 roku. W 1934 roku poznał Nadjeżdę de Bragança, wnuczkę Michała II pretendenta do tronu Portugalii. Ich romans zakończył się w 1936 roku. W 1937 roku poślubił Colette Cras, wybitną pianistkę, córkę Jean Cras, wiceadmirała francuskiej floty i dowódcy portu w Breście, który był także kompozytorem. Mieli dwie córki, Mireille (ur. 1939) i Marianne (ur. 1940).
Temat IV Symfonii Tansman Epizody na orkiestrę symfoniczną, fortepian i organy, napisanej przez Henryka Mikołaja Góreckiego w 2006 roku, został zbudowany z liter imienia i nazwiska Aleksandra Tansmana.
Aleksander Tansman jest bohaterem powieści francuskiego pisarza Rémi Hupperta: La partition de l’exil, opublikowanej nakładem paryskiego wydawnictwa Michel de Maule w 2017 roku.
Nie wierzę w rewolucję w muzyce, tylko w ewolucję. Tradycja w sztuce jest jak drzewo – gałęzie suche same odpadają, wyrywanie całego drzewa jest niebezpieczne. Korzeń musi zostać.