Kompozytorzy

3 Hungarian Folksongs from Csík, Sz.35a

Kompozytor: Bartók Béla

Instrumenty: Fortepian

Tagi: Muzyka ludowa Piosenka

#Aranżacje

Ścignij darmowe partytury:

Complete Score PDF 0 MB

Aranżacje:

Inna

Flet + Fortepian (Unknown)
Wikipedia
Béla Bartók (ur. 25 marca 1881 w Nagyszentmiklós, zm. 26 września 1945 w Nowym Jorku) – węgierski kompozytor i pianista, uważany za jednego z największych kompozytorów XX wieku. Jako badacz muzyki ludowej i autor analiz z tego zakresu jeden z prekursorów etnografii muzycznej.
Béla Bartók urodził się 25 marca 1881 w inteligenckiej rodzinie: jego ojciec Béla był autorem artykułów ekonomicznych i dyrektorem szkoły handlowej, a matka, Paulá Voit, nauczycielką. U niej pobierał pierwsze lekcje muzyki. Komponować zaczął, mając 9 lat. Po raz pierwszy publicznie wystąpił w 1892 w Nagyszöllös, dokąd przeniósł się z matką po śmierci ojca. Wykonał wtedy m.in. swój Bieg Dunaju. Dwa lata później rozpoczął regularną naukę muzyki w Bratysławie u Laszlo Erkela (syna Ferenca Erkela). W 1899 został przyjęty do Akademii Muzycznej w Budapeszcie. Na lekcje fortepianu uczęszczał tam do Istvána Thomána, kompozycji do J. Koesslera, a orkiestracji do Ferenca Szabó. Już w tym czasie był autorem wielu znacznych utworów, pisanych pod wpływem J. Brahmsa. Odnosząc się do nich krytycznie, porzucił komponowanie i poświęcił się pianistyce. Do komponowania wrócił w 1902, usłyszawszy poemat symfoniczny Straussa pt. Tako rzecze Zaratustra. Odtąd jego twórczość charakteryzowała się najbardziej zaawansowanymi środkami dźwiękowymi neoromantyzmu i nawiązywała do utworów F. Liszta i R. Straussa, by stopniowo nabierać oryginalnych cech. Patriotyzm Bartóka i jego ambicja stworzenia nowoczesnego stylu narodowego w muzyce węgierskiej skłoniły go za razem do jawnej stylizacji rytmów i motywów popularnych melodii narodowych. Ogromny sukces i sławę na Węgrzech i za granicą przyniósł mu poemat symfoniczny Kossuth. W tym czasie umacniała się pozycja Bartóka jako pianisty nie tylko w kraju. W 1907 został profesorem klasy fortepianu w AM w Budapeszcie.
W 1909 Bartók ożenił się bez rozgłosu ze swoją studentką Mártą Ziegler (córką inspektora policji), której w 1911 zadedykował swoją jedyną operę Zamek Sinobrodego; syn Béla junior urodził się w 1910. W 1923 po rozwodzie ożenił się ponownie ze studentką w klasie fortepianu, Dittą (Edytą) Pásztory (1903–1982); drugi syn Péter urodził się w 1924. Na lekcje muzyki Pétera skomponował sześcioczęściowy zbiór utworów na fortepian o wzrastającym stopniu trudności, który do dziś wykorzystywany jest do nauki gry pod nazwą Mikrokosmos.
Bartók był człowiekiem o liberalnych przekonaniach. Z obawą śledził wprowadzenie narodowego socjalizmu w Niemczech i Austrii. Już w 1937 zabronił wykonywania swoich utworów w rozgłośniach radiowych niemieckich i włoskich. Z jego przekonaniami nie było mu lekko w kraju współpracującym z Niemcami. Wreszcie, po wcześniejszym wysłaniu swoich manuskryptów, w 1940 wyjechał z żoną do Nowego Jorku, dwa lata później dołączył do nich Péter. W USA nie było dużego zainteresowania jego muzyką. Miał kilka wykładów na Columbia University, a utrzymywał się głównie z nauki gry na fortepianie. Jednym z ostatnich jego dzieł był Koncert na orkiestrę napisany dla Siergieja Kusewickiego, dyrektora Bostońskiej Orkiestry Symfonicznej. Prawykonanie koncertu (Boston, 1 grudnia 1944) było olbrzymim sukcesem. Bartók był jednak już poważnie chory na białaczkę. Przed śmiercią ukończył jeszcze III Koncert fortepianowy, będący prezentem urodzinowym dla żony i rozpoczął Koncert altówkowy.
Około 1904 zetknął się z autentyczną, węgierską muzyką chłopską, nieskażoną miejskimi wpływami i zasadniczo różniącą się od popularnych węgierskich melodii, które były wykonywane głównie przez zespoły cygańskie i utożsamiane z folklorem. Odkrycie to wzbudziło w nim nową, wielką pasję rejestrowania, badania i propagowania autentycznej muzyki wsi. Korzystając z doświadczeń Zoltána Kodálya, rozpoczął systematyczne wędrówki po kraju z fonografem. Nagrywał najstarsze i najbardziej zapomniane utwory ludowe, obce profesjonalnym schematom opartym na systemie dur-moll. Akcja ta, podjęta początkowo z pobudek emocjonalnych i patriotycznych, przerodziła się wkrótce w poważną pracę naukową, skłaniając go do wnikliwych badań i systematyzacji folkloru muzycznego. Jako doświadczony zbieracz i autor prac teoretycznych z tego zakresu stał się jednym z najwybitniejszych i najoryginalniejszych twórców współczesnej etnografii muzycznej na świecie. Swoje zainteresowania rozszerzył na folklor słowacki. Zbierał informacje na ten temat od 1906. Trzy lata później na temat folkloru rumuńskiego, a również bałkańskiego, tureckiego i arabskiego. W poszukiwaniu materiałów dwukrotnie odbył podróże badawcze poza Europę: w 1914 do Algierii, a w 1936 do Turcji.
Zainteresowanie folklorem wywarło niemały wpływ na twórczość kompozytorską Bartóka. Skłoniło to kompozytora do ostatecznego zerwania z system dur-moll i estetyką romantyzmu. Swobodne operowanie motywami wyrastającymi z różnych układów skalowych i interwałowych, zwięzłość i dosadność wypowiedzi muzycznej, właściwa melodiom i rytmom ludowym, a obca ekspresyjnej poetyce wykreowanej przez twórców XIX wieku, wreszcie śmiałość dysonansowych współbrzmień harmonijnych – wszystko to złożyło się na oryginalny, nowy język muzyczny Bartóka. Jego Bagatele op. 6 na fortepian były najśmielszym wyzwaniem rzuconym tradycyjnej muzyce od czasów Debussy’ego.
W następnych latach Bartók pozostał jednym z najradykalniejszych odnowicieli języka muzycznego – jakkolwiek nie był wtedy znany i doceniany na świecie. Nowe utwory spotkały się na Węgrzech z zupełnym niezrozumieniem. Napisana w 1911 opera Zamek Sinobrodego została odrzucona przez dyrekcję opery w Budapeszcie, co spowodowało głęboki kryzys psychiczny kompozytora. Dopiero sukces baletu Drewniany książę w 1917 zmienił pozycję twórcy w kraju i wyzwolił w kompozytorze nową energię twórczą. Po I wojnie światowej nastąpił okres jego najbardziej radykalnych pomysłów dźwiękowych i stylistycznych. Otwierają go: balet Cudowny mandaryn, Improwizacje na fortepian op. 20. i dwie sonaty skrzypcowe.
Za życia Bartóka jego muzyka z niemałym trudem torowała sobie drogę na estrady. Węgierska publiczność przyjęła entuzjastycznie poemat symfoniczny Kossuth i z pobudek patriotycznych tolerowała pewien modernizm utworu. Pięć lat później Bartók był już jednak ostro krytykowany przez recenzentów za, jak to formułowali, „chaos dźwiękowy” i „kakofoniczne grymasy”, a publiczność straciła dlań zainteresowanie. Chcąc zmienić ten stan, w 1911 Bartók, wspierany przez przyjaciela Zoltana Kodaly’a, założył towarzystwo mające propagować nową muzykę; po roku upadło z braku słuchaczy na koncertach.
Taka stagnacja trwała wiele lat. Bartók porzucił komponowanie, ograniczył się do zbierania folkloru i nauczania gry na fortepianie. Dopiero wystawienie baletu Drewniany książę w 1917 ponownie zwróciło na niego uwagę. Opera w Budapeszcie, a wkrótce we Frankfurcie nad Menem włączyły do repertuaru Zamek księcia Sinobrodego. Z uznaniem przyjęto w Wiedniu jego Bagatele na fortepian, a najpoważniejsza oficyna muzyczna w Europie środkowej Universal Edition zaproponowała kompozytorowi podpisanie kontraktu. Suita taneczna którą przyjęto jako przykład muzyki nowoczesnej i komunikatywnej zarazem, trafiła do repertuaru wielu orkiestr, chociaż nie ma nic wspólnego z tradycyjnymi suitami złożonymi ze stylizowanych tańców ludowych, a jedynym usprawiedliwieniem jej tytułu może być wyrazista rytmika. Przez kilkanaście lat Bartók odnosił sukcesy, głównie jako pianista wykonujący swoje utwory. Decyzja o wyjeździe do Ameryki położyła kres temu powodzeniu. W USA Bartók znalazł na pewien czas zatrudnienie jako etnograf. Zainteresowanie jego muzyką obudziło się dopiero wtedy, gdy był już bardzo chory.